Diagnostiek
Patiënten komen bij de huisarts met de volgende klachten:
toenemende dyspnoe en/of hoesten bij inspanning.
Voor de diagnose COPD worden de volgende criteria uitgevraagd/onderzocht
> 40 jaar én
klachten van dyspneu en/of hoesten, al of niet met slijm opgeven én
een relevante rookhistorie of andere relevante expositie én
een afwijkende FEV1/FVC-ratio na gestandaardiseerde bronchusverwijding bij 2 verschillende metingen met een interval > 4-6 weken.
Wanneer bovenstaande vragen positief zijn bevonden kan de diagnose COPD worden vastgesteld.
De professional die de diagnose stelt is verantwoordelijk om de patiënt en zijn naasten voorlichting te geven over de diagnose en vervolgstappen (het diagnosegesprek).
Een longverpleegkundige of POH kan betrokken worden voor trajectbegeleiding en ondersteuning aan de patiënt en zijn naasten [9].
Spirometrie
Longfunctie waarbij, na rustig diep inademen, de hoeveelheid lucht na krachtig en maximaal uitademen wordt gemeten. De eerste seconde uitgeblazen lucht wordt gemeten en vervolgens het totaal van uitgeblazen lucht ten opzichte van de ingeademde lucht.
Waarden worden vergeleken met personen van dezelfde leeftijd, geslacht, gewicht en lengte.
Bij een uitkomst van < 70 % uitgeblazen lucht ten opzichte van de ingeademde lucht wordt gekeken naar de waarden na 1 seconden krachtig uitblazen [9].
FVC en FEV1 waarde
Bij de longfunctietest worden de FVC en de FEV1 waarde gemeten. De FVC is de geforceerde vitale capaciteit, wat staat voor de longinhoud bij geforceerd in- en uitademen. De FEV1 waarde laat zien hoeveel lucht van de totale longinhoud er in de eerste seconde uitgeademd kan worden. Deze waarde is een maat voor de elasticiteit en functie van de longen.
De percentages die hieruit komen geven aan hoe jouw longfunctie is in vergelijking met de normaalwaardes voor mensen van jouw leeftijd, lengte en geslacht. De longfunctiewaardes zijn grotendeels erfelijk bepaald, maar ook gedeeltelijk trainbaar. Ze worden bepaald door de spierkracht van de ademhalingspieren en de elastische eigenschappen van de longen. Sporters komen dan ook vaak boven de 100% uit. Wanneer er sprake is van bijvoorbeeld astma of COPD of een vervorming van de borstkas, kunnen deze waardes verlaagd zijn.Ook kan er dan van een afwijkende vorm in de longfunctiecurve gesproken worden. [37]
Classificaties
Sinds april 2021 bestaat er een nieuwe richtlijn voor het diagnosticeren en inschalen van COPD [9]. Voor die tijd werd er gewerkt met GOLD fases (zie hieronder). In de praktijk worden beiden methoden voor het inschalen van COPD nog gebruikt. Om deze reden staan deze twee methoden vermeld op dit zorgpad.
Lichte en verhoogde ziektelast
De nieuwe NHG standaard [9] spreekt van lichte of verhoogde ziektlast. Bij een lichte ziektelast is er geen sprake van de volgende subdomeinen. Bij een verhoogde ziektelast is er sprake van 1 of meer subdomeinen.
MRC (meetinstrument voor het meten van spierkracht) ≥ 3 of CCQ (gezondheidsvragenlijst) ≥ 2
≥ 2 longaanvallen per jaar behandeld met orale corticosteroïden of ≥ 1 ziekenhuisopname wegens COPD
Ongewenst gewichtsverlies > 5%/maand of > 10%/6 maanden of verminderde voedingstoestand (BMI < 21 kg/m2) zonder andere verklaring
FEV1 na bronchusverwijding < 50% van voorspeld of < 1,5 l absoluut
Of progressief longfunctieverlies (bijvoorbeeld ↓ FEV1 > 150 ml per jaar) gedurende ≥ 3 jaar (≥ 3 metingen)
GOLD classificatie
Gold I: > 80 % van voorspelde waarde na 1 seconde krachtig uitblazen
Gold II: tussen de 50-80% van de voorspelde waarde na 1 seconde krachtig uitblazen
Gold III: tussen de 50-30% van de voorspelde waarde na 1 seconde krachtig uitblazen
Gold IV: < 30% van de voorspelde waarde na 1 seconde krachtig uitblazen [10]
Bronnen
9. NHG Richtlijnen COPD. [internet]. Beschikbaar via: https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/copd [Geraadpleeg op 16 maart 2023].
10. Gold classificatie. [internet]. Beschikbaar via: https://richtlijnendatabase.nl/index.php/gerelateerde_documenten/bijlage/4599/1/9/GOLD%20Classificatie.html [Geraadpleegd op 16 maart 2023].
37. Sportmedx. (-). Longfunctietest [Internet]. Beschikbaar via: https://www.sportmedx.nl/sportmedisch-onderzoek/longfunctietest/ [geraadpleegd op: 28 juni 2023]