Het is van belang bij cliënten met COPD tijdig de palliatieve fase te herkennen en te markeren. Vroege herkenning van de palliatieve fase vraagt van zorgverleners een wezenlijk andere benadering. Het gaat om zorg waarbij kwaliteit van leven en (uiteindelijk) kwaliteit van sterven voorop staat. Het tegen elkaar afwegen van de voor- en nadelen van zorg en behandeling en de waarden, wensen en zorgbehoeften van cliënt en naasten, in het licht van kwaliteit van leven en sterven, zijn hierin leidend. De termen ACP en PZP worden in de praktijk beiden gebruikt, we zullen in de rest van dit hoofdstuk PZP gebruiken.
nagaan wat de cliënt weet van zijn ziekte en welke verwachtingen hij heeft omtrent de toekomst met de ziekte;
levensbeschouwing en culturele achtergrond;
(niet)-behandelafspraken (zoals (niet-)invasieve beademing);
angst om te stikken;
ziekenhuisopnames;
plaats van zorg en sterven;
crisissituaties (onder andere refractaire symptomen);
wilsverklaring;
(wettelijke) vertegenwoordiging in de situatie van (acute) verslechtering en wilsonbekwaamheid ;
levenseinde beslissingen, onder meer vochttoediening, voeding, antibiotica, reanimatie, (niet-)invasieve beademing, uitzetten van implanteerbare cardioverter defibrillator (ICD), palliatieve sedatie, euthanasie, orgaandonatie, bewust stoppen met eten en drinken;
nazorg. [1]
ernstige beperkingen in fysieke activiteiten;
noodzaak voor ondersteuning bij zelfzorg;
aanpassingen in het huis of noodzaak om te verhuizen, bijv. naar gelijkvloerse woning of verpleeghuis;
overbelasting van de mantelzorg;
start van onderhoudsbehandeling met zuurstof;
ziekenhuisopnames i.v.m. longaanvallen;
ook kan de cliënt of naaste zelf aangeven te willen spreken over (behandel)voorkeuren en wensen, en over levensvragen. [2]
Stem af met longarts/longverpleegkundige/huisarts of andere betrokken zorgverleners wie het gesprek voert. Uit de resultaten van het COMPASSION-project blijkt dat het goed werkt als het gesprek door (long)arts en (long)verpleegkundige gezamenlijk wordt gevoerd. Ook kan een keuze worden gemaakt het gesprek gedeeltelijk samen te voeren, waarbij de (long)arts het eerste of laatste halfuur aansluit. [2]
1. Richtlijn palliatieve zorg bij COPD. Proactieve zorgplanning bij COPD. [internet]. Beschikbaar via: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/palliatieve_zorg_bij_copd/proactieve_zorgplanning_bij_copd.html [Geraadpleegd op 13 maart 2023].
2. Compassion, voor passende palliatieve zorg bij COPD. Proactieve zorgplanning bij COPD. Handreiking voor zorgverleners. [internet]. Beschikbaar via: https://palliatievezorgcopd.nl/wp-content/uploads/2021/12/Handreiking-Proactieve-zorgplanning-bij-COPD-met-voorbeeldzinnen.pdf [Geraadpleegd op 16 maart 2023].